lãnh tụ chỉ huy quân ta chống pháp ở đà nẵng là ai

Nguyễn Tri Phương (1800-1873) là 1 trong những đại danh thần VN thời căn nhà Nguyễn. Ông là vị Tổng lãnh đạo quân team triều đình Nguyễn ngăn chặn quân Pháp xâm lăng theo lần lượt ở những mặt mày trận TP Đà Nẵng (1858), Gia Định (1861) và thủ đô (1873). Thành thủ đô thất thủ, ông bị thương nặng nề và bị quân Pháp bắt lưu giữ, binh Pháp vẫn ý kiến đề xuất cứu vớt chữa trị mang lại ông tuy nhiên ông vẫn kể từ chối và cự tuyệt liên minh với bọn chúng cho tới Lúc tắt hơi.

Xuất thân thiện và sự nghiệp[sửa | sửa mã nguồn]

Nguyễn Tri Phương (chữ Hán: 阮知方) thương hiệu cũ là Nguyễn Văn Chương, tự động Hàm Trinh, hiệu là Đường Xuyên, sinh ngày 21 mon 7 năm Canh Thân (9 mon 9 năm 1800), quê xã Đường Long (Chí Long), Điền Lộc, Phong Điền, Thừa Thiên Huế.

Bạn đang xem: lãnh tụ chỉ huy quân ta chống pháp ở đà nẵng là ai

Ông xuất thân thiện vô một mái ấm gia đình làm đồng và nghề nghiệp công nhân mộc. Nhà túng thiếu lại ko xuất thân thiện kể từ khoa giáp tuy nhiên nhờ ý chí tự động lập ông vẫn tạo nên sự cơ nghiệp rộng lớn.

Năm Quý Mùi (1823), vua Minh Mạng đề bạt ông hàm Điển cỗ (Bí thư ở Nội điện), năm tiếp theo thăng Tu biên soạn, rồi Thừa chỉ ở Nội những, 2 năm sau thăng Thị độc, Thị giảng học tập sĩ, năm 1831 thăng Hồng Lô tự động khanh.

Năm 1832, ông được sung vô phái cỗ thanh lịch Trung Quốc về sự việc thương nghiệp. Năm 1835 ông nhận mệnh lệnh vua Minh Mạng vô Gia Định nằm trong Trương Minh Giảng bình quyết định những vùng mới mẻ khai thác. Việc thành công xuất sắc ông được thăng hàm Thị lương y.

Năm 1837, ông bị triều thần dèm trộn, nên bị giáng xuống thực hiện thư lại ở cỗ Lại. Cuối năm, ông được phục sinh hàm Chủ sự, sung chức Lang trung. Năm sau ông thăng Thị lương y cỗ Lễ, năm 1839 thăng hàm Tham tri, thao tác ở Nội những.

Năm Canh Tý (1840), ông được xẻ thực hiện Tuần phủ Nam Ngãi (Quảng Nam và Quảng Ngãi), coi coi tía chống cửa ngõ đại dương TP Đà Nẵng. Công việc hoàn thành xong chất lượng tốt rất đẹp, ông được triệu về kinh thăng Tham tri cỗ Công, được vua Thiệu Trị cử thực hiện Tổng đốc Long Tường (Vĩnh Long và Định Tường). Tại phía trên, ông dẹp tan được những toán giặc cướp quốc tế vô quấy huỷ.

Tháng 5 âm năm 1844, ông được cải xẻ Tổng đốc An Hà (An Giang, Hà Tiên^[1]). Năm 1845, ông cùng theo với Doãn Uẩn vượt mặt quân Xiêm La của tướng tá Bodin, bình quyết định Cao Miên, ổn định quyết định trọn vẹn vùng biên thuỳ Tây Nam nằm trong miền Tây Nam cỗ.

Ông được vua Thiệu Trị khen ngợi là kẻ gan liền dạ: Gần phía trên đem viên trung sứ kể từ quân loại về nói: Nguyễn Tri Phương đối trận tấn công nhau với giặc, đạn rơi xuống như mưa; tỳ tướng tá bẩm van nài quăng quật lọng lên đường làm cho địch ngoài biết. Tri Phương quát mắng lên, sai giương tăng 2 lọng nữa. Từ đấy, khí thế quân sĩ nhiệt huyết bộp chộp trăm thứ tự, tiếp tục chiếm được thành công xuất sắc. Ví phỏng người nhút nhát đương vô việc ấy, liệu đem ngoài thất lạc niềm tin không ?".^[2]

Sau tê liệt, ông được thăng chức Khâm sai quân loại đại thần Trấn Tây hàm Tòng Hiệp Biện Đại học tập sĩ (tháng 9 âm/1845),^[3] rồi được thưởng thương hiệu "An Tây trí dũng tướng" (tháng 2 âm/1847).^[4]

Tháng 5 năm 1847, ông được triệu về kinh, thăng hàm Chánh Hiệp biện ĐH sĩ, lãnh Thượng thư cỗ Công đại thần Cơ mật viện, tước đoạt Tráng Liệt tử^[5] và được ban một Ngọc bài xích đem xung khắc tư chữ "Quân kỳ thạc phụ", được chép công trạng vô bia đá ở Võ miếu (Huế). Sau Lúc vua Thiệu Trị thất lạc, ông được đình thần tôn thực hiện Phụ chủ yếu Đại thần (theo di chiếu).

Năm Mậu Thân (1848), vua Tự Đức phong tước đoạt mang lại ông là Tráng Liệt bá. Cùng năm tê liệt, phụ thân ông tắt hơi. Ông van nài về cư tang, tuy nhiên vì thế đang khiến Phụ chủ yếu nên chỉ có thể được ngủ một thời hạn cộc cần đi ra thao tác bên trên triều đình.

Năm Canh Tuất (1850), vua Tự Đức chuẩn chỉnh phê cải thương hiệu ông là Nguyễn Tri Phương.^[a] Từ tê liệt thương hiệu Nguyễn Tri Phương phát triển thành thương hiệu chủ yếu của ông. Sau tê liệt ông được sung chức Khâm sai Tổng thống Quân vụ Đại thần những tỉnh Gia Định, Biên Hòa, Vĩnh Long, Định Tường, An Giang, Hà Tiên. Năm 1853, ông được thăng Điện hàm Đông những Đại học tập sĩ, rồi lãnh chức Kinh lược sứ Nam Kỳ. Trong thời hạn này, ông đem công lập được rất nhiều tháp canh điền, khai khẩn khu đất hoang phí, dân sinh sống ở khu vực được định cư lập nghiệp.

Thống lĩnh quân sự chiến lược chống Pháp[sửa | sửa mã nguồn]

Năm Mậu Ngọ (1858), tàu chiến Pháp cho tới uy hiếp TP Đà Nẵng, vua Tự Đức cử ông thực hiện Quân loại Tổng thống đại thần thẳng lãnh đạo quân team ngăn chặn. Với tranh bị hiện đại, Pháp vẫn uy hiếp và huỷ bỏ một số trong những rộng lớn tháp canh lũy của VN, ông bị triều đình giáng cung cấp vẫn lưu bên trên chức. Tuy nhiên, tự công việc plan chống thủ của Nguyễn Tri Phương chu đáo nên quân Pháp ko thể tiến bộ lên được.^[6]

Năm 1859, Pháp chuyển làn phân cách tấn công trở nên Gia Định, quân căn nhà Nguyễn ko rõ rệt thương vong tuy nhiên tan tung ngay gần không còn. Thành bị hạ, Hộ đốc trở nên Gia Định là Võ Duy Ninh tự động vẫn. Sau tê liệt, Pháp vẫn mang lại huỷ bỏ trở nên Gia Định.^[b] Năm 1860, Nguyễn Tri Phương được sung chức Gia Định quân loại, Thống đốc quân vụ nằm trong Tham nghiền đại thần Phạm Thế Hiển coi coi việc quân sự chiến lược ở miền Nam.

Nguyễn Tri Phương căn nhà trương kêu gọi kể từ 15.000 cho tới đôi mươi.000 quân; tuy nhiên ko triệu tập quân ở một điểm, tuy nhiên phân thành tía đạo: một đạo chủ yếu đóng góp bên trên tháp canh Phú Thọ, điểm quân loại Gia Định hiện tại đóng; một đạo đóng góp ở phủ phân tử Tân An; một đạo đóng góp ở tỉnh phân tử Biên Hòa. Ông hạ mệnh lệnh chống thủ những đàng sông, ngòi rộng lớn nhỏ, một vừa hai phải tấn công và lưu giữ, từ từ đậy tăng tháp canh lũy tiến bộ sát cho tới điểm địch đóng góp quân. Trang bị mang lại quân team cần thiết kể từ đôi mươi cho tới 30 cổ súng loại rộng lớn, 2 lần bán kính nòng kể từ 2 tấc 9 phân trở lên trên. Do ko nắm rõ tình hình quân sự chiến lược và chủ yếu trị của Pháp, Nguyễn Tri Phương vẫn căn nhà trương thiết kế đại tháp canh Chí Hòa (về sau người Pháp gọi là Kỳ Hòa) nhằm vây hãm, bức rút quân Pháp. Tuy nhiên, sau vào trong ngày 25 mon hai năm 1861, quân Pháp vẫn tổ chức công huỷ đại tháp canh. Ông lãnh đạo binh lính kháng cự khốc liệt tuy nhiên rồi bị thương, đại tháp canh thất thủ, Gia Định lại bị cướp. Em ruột ông là Nguyễn Duy tử trận, ông bị miễn nhiệm xuống thực hiện Tham tri, mãi cho tới năm tiếp theo lại được hàm Binh cỗ Thượng thư, sung Đổng nhung quân vụ Biên Hòa, tập dượt hiệp lực lượng nhằm ngăn sự bành trướng của quân team Pháp.

Năm 1862, sau khoản thời gian triều đình Huế ký Hòa ước Nhâm Tuất, thất lạc 3 tỉnh miền Đông Nam Kỳ vô tay Pháp, ông được cử đi ra Bắc thực hiện Tổng thống Hải An quân vụ, thăng chức Võ Hiển Đại học tập sĩ, tước đoạt Tráng Liệt tì. Năm Nhâm Thân (1872), lại được điều về lưu giữ chức Tuyên sát đổng mức độ đại thần, thay cho mặt mày triều đình đánh giá việc quân sự chiến lược ở Bắc Kỳ.

Đánh dẹp giặc cướp bên trên khu đất Bắc[sửa | sửa mã nguồn]

Từ năm 1863, ông được cử đi ra Bắc Kỳ tấn công dẹp quân Lê Duy Phụng.

Năm Tự Đức loại 25 (1870), quân Cờ Đen Lưu Vĩnh Phúc vẫn tấn công huỷ cướp tách những tỉnh Thái Nguyên, TP Lạng Sơn, Cao phẳng, Trong 3 năm ngôi trường bọn chúng vẫn uy hiếp những tỉnh này và quan lại quân liên tiếp thất bại.

Sau Lúc quan lại Tổng đốc Phạm Chi Hương chiến bại và bị tóm gọn, triều đình vẫn phái Võ Trọng Bình đi ra thực hiện Tổng đốc Hà Ninh kiêm Khâm sai Quân loại đại thần những tỉnh Tuyên-Thái-Lạng. Quan Khâm sai hội với quan lại Đề đốc Quảng Tây nhằm nằm trong tấn công quân Ngô Côn vì thế chúng ta cứ quấy huỷ cả nhì mặt mày biên thùy. Vào thân thiện năm 1869, Ngô Côn lấy quân tấn công Tỉnh Bắc Ninh, quan lại Tiểu phủ Ông Ích Khiêm tấn công thắng một trận rộng lớn, phá vỡ quân giặc và Ngô Côn bị phun bị tiêu diệt.

Ngô Côn bị tiêu diệt rồi thì đồng đảng chia thành 3 phe nối tiếp cướp huỷ những tỉnh mạn ngược ở miền Bắc: phe Cờ Đen của Lưu Vĩnh Phúc, phe Cờ Vàng của tướng tá Hoàng Sùng Anh, phe Cờ Trắng của Án Văn Nhị và Lương Văn Lợi.

Quan Trung quân Đoàn Thọ được gửi kể từ Kinh đi ra thực hiện Tổng thống quân vụ Bắc Kỳ. Ông ngay lập tức kéo quân lên TP Lạng Sơn. bè giặc Khách là Tô Tứ bất thình lình nổi lên nửa tối vô cướp trở nên giết mổ bị tiêu diệt Đoàn Thọ. Võ Trọng Bình như mong muốn chạy bay được. Triều đình Huế lại sai Hoàng Kế Viêm đi ra thực hiện Thống đốc quân vụ Lạng-Bình-Ninh-Thái cùng theo với Tán tương Tôn Thất Thuyết dò thám cơ hội dẹp giặc mang lại yên ổn. Tiếp theo dõi vua lại sai ông Lê Tuấn là Thượng thơ Hình cỗ đi ra thực hiện Khâm sai thị sự sẽ giúp đỡ Hoàng Kế Viêm. Rồi Hoàng Kế Viêm lưu giữ mạn Sơn Tây, Lê Tuấn trấn đóng góp ở Thành Phố Hải Dương. Tuy nhưng tình hình vẫn nhùng nhằng ko xử lý thanh thỏa được.

Xem thêm: tùng bt là ai

Vua Tự Đức vượt lên trên phiền lòng, lại cần vời Nguyễn Tri Phương mang lại thực hiện chức Tam tuyên quân loại Khâm mạng Đại thần, được luật lệ tùy nghi kị lo sợ việc tấn công dẹp mang lại yên ổn. Vua ban mang lại ông kỳ bài xích, ấn dò thám, cờ mao tiết, nhung hắn, v.v. Đến miền Bắc, ông và Hoàng Kế Viêm căn nhà trương phân chia nhằm trị, hàng phục quân Cờ Đen vì thế lực lượng này mạnh mẽ nhất và người sử dụng nó nhằm khắc chế và kìm hãm những group không giống. Vua Tự Đức chấp thuận và ban mang lại Lưu Vĩnh Phúc chức Đề đốc với trọng trách tuần chống ở biên cảnh. Chính sách này trầm trồ đem hiệu suất cao, quân Cờ Đen gom mức độ tấn công quân Cờ Vàng, Cờ Trắng và sau đây nhập cuộc tấn công Pháp.

Năm Tự Đức loại 24 (1871) vua xuống dụ chuẩn chỉnh mang lại ông phục sinh vẹn toàn hàm Thái tử Thái bảo Võ hiển năng lượng điện Đại học tập sĩ Trí dõng tướng tá Tráng liệt bá, vẫn sung Tam tuyên quân loại Khâm mạng Đại thần.

Chống lưu giữ trở nên Hà Nội[sửa | sửa mã nguồn]

Năm 1873, Soái phủ Nam Kỳ phái Francis Garnier lấy quân đi ra thủ đô, lấy cớ gom thương nghị sự tranh giành cãi thân thiện tay thương lái Jean Dupuis và tổ chức chính quyền căn nhà Nguyễn ở Bắc Kỳ. Thoạt tiên Đô đốc Dupré quyết định thể hiện nhì ngàn quân, song việc phái một lực lượng quân sự chiến lược rộng lớn vì vậy tạo ra nghi vấn kể từ phía triều đình Huế. Kết viên là đại úy Garnier thuyết phục đô đốc Dupré là chỉ việc vài ba chục đấu sĩ tinh luyện là đầy đủ. Trên sách vở, Garnier đem mệnh lệnh khảo sát tình hình tranh giành cãi thân thiện Dupuis và căn nhà đương viên, trục xuất Dupuis ngoài Bắc kỳ sau khoản thời gian vẫn thu xếp bồi thông thường thiệt sợ hãi mang lại ông tớ. Tiếp tê liệt Garnier cần buộc căn nhà đương viên chấp thuận đồng ý Open thông thương tuyến phố thủy sông Hồng, bịa đặt trạm thuế quan lại và người sử dụng chi phí thuế chiếm được nhằm trả trả phí tổn cuộc viễn hành. Tuy nhiên thực tiễn là Garnier vẫn cực kỳ hí hửng viết lách thư mang lại anh trai "Tôi đem toàn quyền bính động! Nước Pháp tiến bộ lên!"^[7]

Garnier fake quân đi ra bắc trở nên nhì mùa, mùa đầu 83 binh, mùa nhì tăng 88 binh và nhì pháo thuyền^[7] (kể cả số thủy thủ và thủy binh). Tới ngày 5 mon 11 ông tớ đang đi tới thủ đô bên trên tàu khá nước của Dupuis, tự Dupuis lên đường đón dọc đàng. Cộng với nằm trong hạ của Dupuis, bao gồm đem 10 người Âu, 30 người Á, 150 binh tấn công mướn Vân Nam và một số trong những binh Cờ vàng, Garnier sẵn sàng xâm lăng trở nên thủ đô sau khoản thời gian nhận biết những yêu thương sách của tớ ko rình rập đe dọa được Nguyễn Tri Phương.

Đêm ngày 19, rạng sáng sủa ngày đôi mươi mon 11 năm 1873, Garnier tập kích trở nên thủ đô. Quân Pháp bất thần xâm lăng vòng chống thủ bên phía ngoài của nhì cửa ngõ phía phái mạnh, và băng qua cầu trước lúc quân trú chống kịp phun xuống. Đồng thời, pháo kể từ những pháo thuyền cũng tưới lên, tạo nên quân lính chống thủ, tự xa lạ với đạn pháo, quăng quật chạy nghiền loàn ngoài trở nên theo dõi cửa ngõ tây. Cùng khi tê liệt, hỏa lực quân Pháp cũng phun vỡ cửa ngõ phái mạnh, và chỉ vô một giờ, quân Pháp vẫn treo cờ tam tài lên vọng lâu trở nên thủ đô. Hơn nhì ngàn quân triều đình bị tóm gọn thực hiện tù binh, về phía quân Pháp, chỉ tồn tại một người binh tấn công mướn Vân Nam của Dupuis bị giết mổ tự một viên sĩ quan lại Pháp phun thiếu sót.^[8]

Con trai Nguyễn Tri Phương là Phò mã Nguyễn Lâm bị trúng đạn bị tiêu diệt bên trên trận, Nguyễn Tri Phương cũng trở thành trọng thương. Ông được binh Pháp cứu vớt chữa trị, tuy nhiên ông khẳng khái kể từ chối và trình bày rằng: "Bây giờ nếu như tớ chỉ gắng lây lất tuy nhiên sinh sống, sao tự thung dung bị tiêu diệt về sự việc nghĩa"^[9][10] Sau tê liệt, ông tuyệt thực ngay gần một mon và thất lạc vào trong ngày đôi mươi mon 12 năm 1873 (1 mon 11 Âm lịch), lâu 73 tuổi hạc. Thi hài ông và Nguyễn Lâm được fake về táng bên trên quê căn nhà. Đích thân thiện vua Tự Đức^[11] tự động biên soạn bài xích văn tế mang lại tía vị công thần (Nguyễn Duy, Nguyễn Lâm, Nguyễn Tri Phương) và mang lại lập thông thường thờ Nguyễn Tri Phương bên trên quê căn nhà.

Nhận xét[sửa | sửa mã nguồn]

Tấm gương quên bản thân vì thế nước của ông được dân chúng khâm phục, kính trọng, ông được thờ vô thông thường Trung Liệt (cùng với Hoàng Diệu) bên trên gò Quận Đống Đa với câu đối:

Thử trở nên quách, demo giang đạp, bách chiến phong trần dư xích địa

Vi nhật tinh ranh, vi hà nhạc, những năm tâm sự vọng thanh thiên^[c]

Dịch:

Kia trở nên quách, tê liệt núi sông, trăm trận phong trần còn thước đất

Là trời sao, là sông núi, mươi năm tâm sự với trời xanh

Sách VN sử lược đánh giá về ông: "Ông Nguyễn tri Phương là kẻ ở Thừa-thiên, tự lại-điển xuất thân thiện, thực hiện quan lại kể từ đời vua Thánh-tổ, trải qua chuyện tía triều, tuy nhiên căn nhà vẫn thanh-bạch, chỉ lấy trí-lực tuy nhiên lo sợ việc nước, chứ không hề thiết của-cải. Nhưng chẳng may cần Lúc quốc cỗ nguy hiểm, ông cần lấy thân thiện hiến cùng nước, trở nên đi ra chúng ta phụ thân con cái, bạn bè đều thất lạc vì thế việc nước. Thật là 1 trong những căn nhà trung-liệt xưa ni không nhiều đem vậy."

Khen thưởng[sửa | sửa mã nguồn]

Năm Canh Tý (1840), Khâm sai quân loại đại thần, hàm Tòng Hiệp Biện Đại học tập sĩ rồi được thưởng thương hiệu "An Tây trí dũng tướng".

Tháng 5 năm 1847, thăng hàm Chánh Hiệp biện ĐH sĩ, tước đoạt Tráng Liệt tử và được ban một Ngọc bài xích đem xung khắc tư chữ "Quân kỳ thạc phụ", được chép công trạng vô bia đá ở Tòa Võ miếu Huế, bên trên bia Võ công An tây dựng khoảng chừng năm 1847-1851, (tấm bia Võ công này thời buổi này đã trở nên thất lạc).

Năm Canh Tuất (1850), vua Tự Đức ban thương hiệu Nguyễn Tri Phương, chức Khâm sai Tổng thống Quân vụ Đại thần kiêm Tổng đốc những tỉnh Gia Định, Biên Hòa, Vĩnh Long, Định Tường, An Giang, Hà Tiên.

Năm 1853, thăng Điện hàm Đông những Đại học tập sĩ. Năm 1862, thăng chức Võ Hiển Đại học tập sĩ, tước đoạt Tráng Liệt tì. Hàm Thái tử Thái bảo Võ hiển năng lượng điện Đại học tập sĩ Trí dõng tướng tá Tráng liệt bá (1871).

Vinh danh[sửa | sửa mã nguồn]

Khu lăng tẩm (Nguyễn Tri Phương, Nguyễn Duy, Nguyễn Lâm) và Nhà thờ Nguyễn Tri Phương ni nằm trong xã Phong Chương, thị xã Phong Điền, Thừa Thiên Huế. Ngày 14 mon 7 năm 1990, toàn thể quần thể thông thường mộ này được thừa nhận là di tích lịch sử cung cấp vương quốc theo dõi ra quyết định số 575-QĐ/VH của Sở trưởng Sở Văn hóa tin tức VN. Ngày 21 mon 3 năm 2010, bên trên xã Phong Chương vẫn ra mắt lễ khánh trở nên dự án công trình bình phục, tôn tạo ra Khu di tích lịch sử bên trên.

Ngoài thông thường thờ chúng ta Nguyễn Tri ở Phong Điền, Thừa Thiên Huế, bên trên phường Bửu Hòa, thành phố Hồ Chí Minh Biên Hòa, tỉnh Đồng Nai cũng đều có một thông thường thờ Tam công tuy nhiên trong tê liệt Nguyễn Tri Phương sẽ là trở nên hoàng của khu vực. Mé mô tả và hữu chánh năng lượng điện thờ nhì vị Tán lý quân vụ Nguyễn Duy (em ruột Nguyễn Tri Phương) và phò mã Nguyễn Lâm (con Nguyễn Tri Phương). Hằng năm tổ chức triển khai lễ Kỳ yên ổn trang trọng vào trong ngày 16, 17 mon 10 âm lịch. Lễ kéo dãn dài vô nhì ngày với những nghi tiết tiến bộ thần, trình diễn hành lễ cỗ, tống phong... Đền thờ Tam công và được xếp thứ hạng Di tích lịch sử vẻ vang cung cấp vương quốc vô năm 1992.^[12]

Ở VN cũng đang sẵn có nhiều tuyến phố và ngôi trường học tập có tên ông.

Thơ ca[sửa | sửa mã nguồn]

Sinh thời, Nguyễn Tri Phương cực kỳ không nhiều thực hiện thơ, tuy nhiên năm 1866, ông được vua Tự Đức mang lại vô Nam nhậm chức, ông đem bài xích thơ tặng Kinh lược sứ Phan Thanh Giản:

Ven ngàn góc bể dặm đùa vơi,

Vui tỏ phân nhau một bước đời.

Cá lại Long giang nhì trượt nước,

Nhạn về du ăn ý một phương trời.

Nửa hồ nước cố cựu coi lai lảng,

Cạn chén tư hương thơm gió máy lộng khơi.

Hãy kịp Tràng An mau quay về,

Thăm người viếng cảnh hỡi người ơi!

Hậu duệ[sửa | sửa mã nguồn]

Con trai, Phò mã Nguyễn Lâm quyết tử vô trận Pháp tấn công trở nên thủ đô thứ tự loại nhất, nằm trong ông.

Xem thêm: ai là người tạo ra tiktok

Theo cụ Nguyễn Tri Tài, vẹn toàn GS Ban Việt - Hán, Đại học tập Văn khoa Thành Phố Sài Gòn, giảng viên  môn Hán cổ khoa Ngữ văn, Trường Đại học tập Tổng ăn ý Thành phố Xì Gòn, con cháu 5 đời của Nguyễn Tri Phương (đứng sản phẩm chánh bái), thì dòng tộc Nguyễn Tri còn một nhánh ở Tiền Giang. Trưởng nhánh là Nguyễn Tri Túc, con cái loại Nguyễn Tri Phương. Nguyễn Tri Túc phổ biến về tài thổi sáo và tấn công đàn. Nguyễn Tri Túc đem nhì con cái là Nguyễn Tri Lạc xuất sắc về hát bội, đàn cò và Nguyễn Tri Khương là người sáng tác vở cải lương lậu Giọt lệ công cộng tình.

Con Nguyễn Tri Lạc là nhạc sĩ Nguyễn Mỹ Ca. Em gái ông là u của Giáo sư TS music Trần Văn Khê và người nghệ sỹ quái ác kiệt Trần Văn Trạch (chắt ngoại).^[13]

Chú ruột của ông Nguyễn Tri Tài là Nguyễn Tri Kiệt, con cháu nội Phò mã Nguyễn Lâm, con cái của Lễ cỗ thượng thư Nguyễn Tri Kiểm cũng chính là người nghệ sỹ nhiều tài, xuất sắc những loại đàn cò, tranh giành, nguyệt, thực hiện đạo trình diễn và vào vai kép hát bội, ca Huế, cải lương lậu vô trong thời gian 1940 bên trên xứ Huế.^[12]

Chú giải[sửa | sửa mã nguồn]

Chú thích[sửa | sửa mã nguồn]

Tham khảo[sửa | sửa mã nguồn]

• Quốc triều chánh biên toát yếu, Cao Xuân Dục, 1909
• Việt Nam Sử Lược, Trần Trọng Kim, 1919
• Throne and mandarins, Lloyd E. Eastman, Havard University Press, 1967
• Black Flags In Vietnam, Henry McAleavy, The MacMillan Company: Thành Phố New York, 1968
• Ngô Bắc dịch. “Quân Cờ Đen, Henry McAleavy”. Bản gốc tàng trữ ngày 27 mon hai năm 2007. Truy cập ngày 21 mon hai năm 2021.
• Henry McAleavy, Ngô Bắc dịch. “Cơn thịnh nộ của Lưu Vĩnh Phúc”. Bản gốc tàng trữ ngày 7 mon hai năm 2007. Truy cập ngày 21 mon hai năm 2021.
• Henry McAleavy, Ngô Bắc dịch, Quân Cờ Đen, Lưu Vĩnh Phúc & Cuộc cuộc chiến tranh Trung - Pháp 1884-1885, Bản dịch chương 6, 14 và Phụ lục Black Flags In Vietnam.

Liên kết ngoài[sửa | sửa mã nguồn]

• Minh họa tiến công trở nên Hà nội Lưu trữ 2006-12-01 bên trên Wayback Machine
• Quân Pháp tiến công trở nên Kỳ Hòa^[liên kết hỏng] Lưu trữ 2008-02-15 bên trên Wayback Machine